Documentaire over de Amsterdam, het schip dat in 1749 voor Hasting is gestrand en in 1969 herontdekt.
Hoe was het mogelijk, dat het kleine Nederland van rond 1600 in enkele jaren tijd uitgroeide tot de grootste handels- en zeemacht ter wereld en tot de Gouden Republiek? Wat bezielde dat handjevol mannen om op kwetsbare schepen alle denkbare ontberingen te trotseren en onbekende oceanen over te steken op zoek naar verre, exotische kusten? Nieuwgierigheid? Zucht naar avontuur? Of was de handel de enige drijfveer, de winst, de welvaart, het fortuin?
Het Caribisch gebied was, al rond 1600, één van de rumoerigste streken ter wereld, waar Hollandse zouthalers hun leven waagden op vijandige kusten en Hollandse kooplieden, kapers en avonturiers het bezit van eilanden bevochten op Engelsen, Fransen en Spanjaarden. Menig Hollands kanon heeft gebulderd vanaf schepen en forten om de fortuinen te verdedigen die hier verdiend konden worden in kaapvaart, smokkel en tenslotte in de slavenhandel. Curaçao, Aruba, Bonaire, Eustatius, Saba en Sint Maarten...
De legendarische 'Eerste Schipvaert' van 1594 naar Indonesië legde een nieuwe wereld open voor de op handel en winst beluste Hollanders, die hun Verenigde Oostindische Compangie door jaren van strijd, suksessen en nederlagen laveerden om tenslotte, met de ijzeren hand van mannen als Jan Pieterszoon Coen, hun eerste koloniale rijk te stichten. Nederlands-Indië groeide moeizaam en geldverslindend uit een jungle van intriges en corruptie, verraderlijke vorsten en medogenloze strafexpedities.
ls Sebald de Weert de koning van Ceylon niet zó diep beledigd had dat hij ter plekke werd onthoofd, zou wellicht niet Batavia, maar Colombo het Nederlands hoofdkwartier van heel Azië zijn geworden. Nu duurde het nog dertig jaar voordat de Hollanders, aangelokt door edelstenen, olifanten, ivoor en de geur van kaneel, het paradijselijke Ceylon, nu Sri Lanka, op de Portugezen veroverden om het meer dan een eeuw lang in bezit te houden. Honderd jaar Portugees, honderd jaar Hollands, en tenslotte één gigantische Engelse theetuin.
Vijf schepen met vrome namen vertrokken in 1598 uit Rotterdam om handelend en plunderend rond de wereld te zeilen en rijk thuis te komen. Het schip "De Liefde" was het enige dat rampen en krijgsgeweld doorstond en, in 1600, zwaar gehavend en met slechts en handvol overlevenden het verre Japan bereikte. Meer dan twee eeuwen lang hebben de Hollanders zich met tact, list en gevlei, als enige buitenlandse handelsnatie staande weten te houden in het land van de Shoguns, waar elke misstap onthoofding op staande voet kon betekenen.
Veertig jaar lang hebben de bewoners van Taiwan de Nederlandse catechismus moeten leren totdat de chinees Coxinga zijn dramatische overwinning op het Hollandse fort Zeelandia bevocht en er een einde kwam aan het treurspel van gemiste kansen dat de Hollanders in de Chinese zee hadden opgevoerd. Onvermoeibaar heeft de Verenigde Oostindische Compagnie in de 17e eeuw geprobeerd de Chinese kust en vooral het Portugese bolwerk Macau te veroveren om het monopolie op de Chinese handel te krijgen.
Indiase katoen, indigo, peper en kaneel. Daarvoor bombardeerden Hollandse vloten in de 17e eeuw de Portugezen uit vele forten en de ene kuststad na de andere. Honderd jaar lang hielden de Nederlanders stand, maar uiteindelijk werd India het land waar de VOC dreigde ten onder te gaan aan corruptie. Het land van de hongersnood en de ontberingen. Het land van de Hollandse graven. Het land waar Johann Cruyff zich in de dood met zijn geliefde verenigde. Het verhaal van de eenzaamheid.
Nergens ter wereld staan de wolkenkrabbers zo dicht op elkaar als in Manhatten. Dat komt omdat ze alleen maar de lucht in konden groeien, vanwege het nauwe 17e eeuwse stratenplan van het vroegere Nieuw Amsterdam, nu New York. Voor een periode van vijftig jaar waren de staten New York èn New Jersey Nederlands gebied. Deze wereld van Pieter Stuyvesant ontstond min of meer per ongeluk, nadat verschillende Hollandse expedities waren gestrand op de grimmige ijsbergen in de Noordelijk IJszee.
Het Braziliaanse volk vereert hem nog steeds: O Principio Mauricio, graaf Maurits van Nassau, de verlichtte gouverneur van een kolonie die, na halsbrekende stunts van stoere admiraals, uiteindelijk onder Hollands gezag kwam. Hoewel, binnen dertig jaar was alles weer verloren. Eén van de mooiste landen onder de zon, dat een rijkdom aan suiker produceerde, werd verloren door een opeenstapeling van gemiste kansen, kortzichtigheid en onjuiste zuinigheid van de West Indische Compagnie.
Goud, ivoor, peper en boven alles, slaven, brachten de Hollanders ertoe, langs de hele Westkust van Afrika, van De Kaapverdische eilanden tot Angola, forten en handelsplaatsen te veroveren èn te bouwen. Terwijl thuis de dominees discussieerden over het feit of de neger nu toch een mens of misschien wel een dier was, hielpen de Hollandse slavanhandelaren mee de steeds groter wordende vraag naar mankracht in de nieuwe kolonies op te lossen, door het verschepen van meer dan 750.000 slaven over de oceanen.
Niemand was geinteresseerd in Zuid-Afrika. Men passeerde alleen maar de Stormkaap. Geen enkele natie dacht er over om zich daar te vestigen totdat, in 1647, het schip 'De Haarlem' schipbreuk leed in de Tafelbaai. Jan van Riebeeck was erbij, toen een jaar later de schipbreukelingen in goede gezondheid werden opgepikt, en het was hij, die de opdracht kreeg om daar een VOC-verversingstation op te richten. Spoedig groeide deze zeemanversie van een cateringservice uit tot Kaapstad, Oranje Vrijstaat en Transvaal.
In de nek-aan-nek competitie tussen de naties, veroverden de Hollanders uiteindelijk het handels-monopolie in de meest waardevolle specerijen. Nu was de eerste en belangrijkste zorg het handhaven van de macht in hun grootste kolonie. 'IJzeren" mannen als Jan Pieterszoon Coen en Cornelis Speelman luktten het de weerstand te breken en de oppositie te vernietigen in die gigantische archipel Indonesië, waar recht-toe recht-aan handel geleidelijk aan veranderde in een mengeling van imperialistisch kolonialisme en 'ethische politiek'.
Er was een tijd, dat Australië op de landkaarten verscheen als Nova Hollandia, Nieuw Holland. In 1616 spijkerde schipper Dirk Hartog een tinnen bord met inscriptie aan een paal op een eiland voor de westkust van Australië, dat later naar hem werd vernoemd. In 1642, stond Abel Tasman, als eerste Europeaan, oog in oog met de Maori's van Nieuw-Zeeland. Gedurende hun wereldwijde expansie, avontuurden de Hollandersverder en verder in het mysterieuse Zuiden, waar een paar adembenemende ontdekkingen werden gedaan.