Korczyn, mała wioska nad Niemnem, lata 80. XIX w. Żywa jest tu ciągle pamięć o tragedii powstania styczniowego. Teofil Różyc, dziedzic mocno już przetrzebionej fortuny, niezainteresowany pracą, arystokratyczny narkoman, ubiega się o względy Justyny Orzelskiej, ładnej siostrzenicy Benedykta Korczyńskiego, pana na Korczynie. Przed laty Justyna kochała z wzajemnością Zygmunta, bratanka Benedykta, lecz jego matka, obawiając się mezaliansu, nie zgodziła się na ten związek. Chociaż Benedykt ciężko pracuje, przeżywa kłopoty finansowe. Jest skłócony z rodziną Bohatyrowiczów, zaściankową szlachtą, która dzielnie walczyła w powstaniu i była wówczas traktowana na równi z członkami znamienitych rodów. Po upadku powstania zubożali Bohatyrowicze zostali zdegradowani nieomal do roli chłopów. Jednego z nich, Jana Bohatyrowicza, Justyna obdarza uczuciem.
Zygmunt Korczyński, który powrócił z zagranicy z młodą żoną, chciałby uczynić z Justyny swoją kochankę. Ona tymczasem zakochuje się z wzajemnością w Janku Bohatyrowiczu. Janek i jego stryj Anzelm prowadzą Justynę na grób legendarnych przodków rodu, Jana i Cecylii, a także na mogiłę, w której leżą pogrzebani razem bracia Benedykta Korczyńskiego i Anzelma.
Kirło i jego żona gorliwie swatają Justynę z Różycem. Justyna tymczasem pomaga Bohatyrowiczom w czasie żniw i spędza coraz więcej czasu z Janem, a także Anzelmem.
Do Bohatyrowiczów wyrywa się nie tylko Justyna, lecz także syn Benedykta, Witold. Rodzinny konflikt pogłębia się, zwłaszcza że pan Korczyński i jego żona mają różne zdania na temat ewentualnego małżeństwa Justyny z Różycem.
